Veelgestelde vragen

AMMA is de enige verzekeraar in België die de aangebrachte schade verzekert volgens het systeem van 'het schadeverwekkend feit'. Dit wil zeggen dat u verzekerd bent voor de schade berokkend aan derden ingevolge prestaties die u uitvoerde tijdens de duur van het contract zelfs indien de schade zich voordoet na de afloop van de polis. Informeer u grondig!

Een incident (internationaal een event genoemd) is een onbedoelde gebeurtenis met kans op schade aan de patiënt, die tot schade aan de patiënt heeft geleid, had kunnen leiden of (nog) zou kunnen leiden.

Een bijna-incident (internationaal een near miss genoemd) is een onbedoelde gebeurtenis met kans op schade aan de patiënt, die niet tot schade aan de patiënt heeft geleid, had kunnen leiden of (nog) zou kunnen leiden omdat de gevolgen ervan op tijd zijn onderkend. Anders gezegd : De kans op schade heeft de patiënt nooit bereikt.

Vaak bestaat er onduidelijkheid of men wel met de patiënt over een incident mag spreken.

Indien zich een bijna-incident heeft voorgedaan, maar dit – in dit concrete geval - niet tot schade aan de patiënt heeft geleid of zal kunnen leiden, behoeft hierover geen informatie te worden verstrekt. Het zou de patiënt ook nodeloos ongerust kunnen maken. Wel is het van belang om een dergelijk voorval (near miss) desgevallend te analyseren en – indien u in een zorginstelling werkzaam bent - intern te melden en te bespreken. Zo kan van het voorval worden geleerd, opdat herhaling kan worden voorkomen en ieder risico op schade aan patiënten wordt weggenomen.

Anders ligt dit bij een incident dat effectief tot schade aan de patiënt heeft geleid of mogelijk kan leiden. In dit geval heeft de patiënt er recht op over dit incident en de (mogelijke) gevolgen te worden geïnformeerd.

Zie hiervoor ook de vraag omtrent openheid in dezelfde rubriek FAQs.

Een incident (internationaal een event genoemd) is een onbedoelde gebeurtenis met kans op schade aan de patiënt, die tot schade aan de patiënt heeft geleid, had kunnen leiden of (nog) zou kunnen leiden.

Dat de zorgverlener niet met de patiënt zou mogen spreken over incidenten is een breed verspreid misverstand. Wel dient de zorgverlener zich te beperken tot de medische feiten en zich te onthouden van interpretaties en juridisch getinte uitspraken. Een goede communicatie over wat er is voorgevallen kan misverstanden of wantrouwen voorkomen of wegnemen. Een verstoring van de vertrouwensrelatie tussen zorgverlener en patiënt kan verregaande emotionele en juridische consequenties hebben. Misverstanden en wantrouwen leiden aantoonbaar tot verharding van standpunten en resulteren eerder in klachten en schadevorderingen. Een open communicatie is uiteindelijk altijd in het belang van alle betrokkenen.

Het is van belang dat u zich goed voorbereidt op het gesprek en dat u daarin de juiste nuance zoekt. Hoe u het gesprek het best voert, laat zich niet in enkele woorden samenvatten. AMMA verzorgt hierover presentaties voor artsen en andere zorgprofessionals. Neemt u contact op met uw accountmanager. 

U moet AMMA best zo snel mogelijk inlichten over:

• een incident of schadegeval dat tot een schadevordering aanleiding zou kunnen geven, gelet op zijn ernstige gevolgen en dat betrekking heeft op een van de volgende situaties: bevalling, pasgeborene, kinderen tot 5 jaar, hoofd- hals- of rugchirurgie, nosocomiale infectie met kans op invaliditeit of overlijden, ieder overlijden of (mogelijke) blijvende arbeidsongeschiktheid;
• een schriftelijke of mondelinge klacht, waaruit u afleidt dat deze wel eens in een schadevordering zou kunnen resulteren
• een ontvangen schadevordering
• een klacht bij de politie
• een strafrechtelijk onderzoek met burgerlijke partijstelling
• een oproep als getuige of verdachte door een politiedienst of onderzoeksrechter
• een dagvaarding
• een klacht betreffende een (bijna) incident bij de Orde van Geneesheren of een andere tuchtrechtelijke instantie
• een brief van het Fonds Medische Ongevallen
• een brief van een advocaat
• een brief van een rechtsbijstandsverzekeraar
• een brief van de raadsgeneesheer van de mutualiteit
• een brief van de juridische dienst van de mutualiteit
• een brief van een in het buitenland gevestigde organisatie die een vergoeding voor de schade wenst te bekomen.

In al deze gevallen is het van belang AMMA omgaand te informeren. Door AMMA snel op de hoogte te brengen, kunnen wij u meteen adviseren over de verder te ondernemen acties. Wij zullen zo nodig een onderzoek instellen naar de oorzaak, de omvang en de gevolgen van het schadegeval, bewijsmateriaal verzamelen en in de mate van het mogelijke de schade met u trachten te beperken.  

In België moeten patiënten die menen dat zij aanspraak kunnen maken op een schadevergoeding ingevolge een fout vanwege de zorgverlener het traditioneel drievoudig bewijs leveren: er moet een fout aangetoond worden, er moet schade zijn en er moet een causaal verband bestaan tussen de fout en de schade.

Dit traditioneel systeem heeft in het verleden aanleiding gegeven tot veelvuldige kritieken.

Bij de wet van 31 maart 2010 betreffende de vergoeding van de schade als gevolg van de geneeskundige verzorging (link creëren naar de wet) werd een Fonds voor Medische Ongevallen (FMO) opgericht om tussenbeide te komen om advies te geven en eventueel een schadevergoeding toe te kennen aan patiënten die menen schade te hebben geleden als gevolg van een geneeskundige zorgverstrekking.

De geleden schade waarvoor de patiënt een schadeclaim bij het FMO kan indienen, moet aan drie cumulatieve voorwaarden voldoen:

• De schade is het gevolg van een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden op of na 2 april 2010.
• De schade wordt veroorzaakt door de levering van gezondheidszorg.

De schade is veroorzaakt:

• of door een handeling die de aansprakelijkheid van een zorgaanbieder met zich meebrengt; Indien het FMO van oordeel is dat de zorgverlener aansprakelijk is, zal het AMMA of de zorgverlener zelf uitnodigen om de schade, zelfs maar de geringste, te vergoeden. In een beperkt aantal gevallen vergoedt het FMO zelf de verzoek(st)er.
• of door een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid; het FMO vergoedt de eiser dan enkel indien het ongeval niet het gevolg is van de toestand van de patiënt en indien het abnormale en ernstige schade berokkent aan de patiënt.

Er is daarmee sprake van een tweesporensysteem: de procedure voor het Fonds en de gerechtelijke procedure. De patiënt kan zelf bepalen voor welk systeem hij kiest, waarbij hij zijn keuze in de loop van de procedure kan wijzigen. De schadevergoedingen van beide systemen kunnen echter niet gecumuleerd worden.

AMMA verzorgt voor geïnteresseerden presentaties over de werking van het Fonds Medische Ongevallen. Vraag uw accountmanager naar de mogelijkheden.

De Wet betreffende de rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 (B.S. 26 september 2002) geeft in artikel 8 de patiënt het recht om op basis van voorafgaande informatie al dan niet in te stemmen met iedere tussenkomst van een beroepsbeoefenaar. Informatie over het doel, de aard, de urgentie, contra-indicaties, bijwerkingen, risico's die inherent zijn aan de ingreep en ten slotte mogelijke alternatieven en de financiële gevolgen moet de patiënt in staat stellen een geïnformeerde beslissing te nemen alvorens in te stemmen met een ingreep. Dit recht op informatie en de toestemmingsvereiste worden samen ‘geïnformeerde toestemming’ genoemd, ook wel ‘informed consent’.

Een goed geïnformeerde patiënt werkt beter mee aan zijn behandeling. En zorgverleners die hun voorlichting onderling afstemmen en daarvan in het patiëntendossier aantekening maken, voorkomen dubbel werk of juist hiaten in de voorlichting en daarmee de kans op misverstanden en risico’s voor de patiënt. Dat is niet alleen voor de patiënt van groot belang, maar is ook prettig werken voor de betrokken zorgverleners. Eenmaal geïnformeerd over de voorgestelde behandeling, de eventuele alternatieven en de nu eenmaal aan iedere medische behandeling verbonden risico’s, kan de patiënt een weloverwogen keuze maken voor zijn behandeling en geeft hij hiervoor zijn toestemming. Hij accepteert dan ook eerder een eventueel tegenvallende uitkomst van deze behandeling.

Het informeren van patiënten, het afstemmen hierover met collega’s en het noteren hiervan in het patiëntendossier kost natuurlijk tijd. Maar bedenkt u zich eens hoeveel tijd een incident, een klacht, een schadevordering of zelfs een juridische procedure (burgerlijk, strafrechtelijk of tuchtrechtelijk) u zal kunnen gaan kosten. Dit nog los van de emotionele belasting en de onzekerheid die dit voor u met zich mee kan brengen.

Het niet verstrekken van voldoende informatie of de afwezigheid van enige toestemming wordt regelmatig als bijkomend argument aangevoerd bij schadevorderingen. Het zorgvuldig uitvoeren van de informatieplicht door de zorgverlener en vooral ook het noteren hiervan in het patiëntendossier maakt de positie van de zorgverlener in geval van een juridische procedure veel sterker.

In zijn algemeenheid geldt dat de informatieplicht uitgebreider is als de tussenkomst extra ingrijpend is, het risico vaker voorkomt of eerder te verwachten is, de voorgenomen ingreep minder noodzakelijk is, er meerdere alternatieven voor de ingreep zijn of het een nieuwe behandelmethode betreft die nog weinig is toegepast en/of omstreden is.

De Wet patiëntenrechten geeft de patiënt een recht om op basis van voorafgaande informatie al dan niet in te stemmen met iedere tussenkomst van een beroepsbeoefenaar. In een eventuele juridische procedure is het altijd nog zo dat de patiënt moet kunnen bewijzen dat u hem / haar onvoldoende hebt geïnformeerd. Zorg er wel voor dat u in het patiëntendossier hebt genoteerd welke informatie u de patiënt hebt verstrekt, bij voorkeur met vermelding van (naam en referentienummer) een meegegeven brochure. In meer specifieke gevallen dient ook meer specifieke informatie te worden gegeven en dus ook in het patiëntendossier te worden vermeld. Bij bepaalde ingrepen is het laten ondertekenen van een toestemmingsformulier aangewezen.

Over dit onderwerp is meer te vertellen dan hier in enkele woorden is samen te vatten. AMMA verzorgt hierover presentaties voor artsen en andere zorgprofessionals. Neemt u contact op met uw accountmanager. 

Wanneer in een spoedgeval geen duidelijkheid aanwezig is omtrent de al dan niet voorafgaande wilsuitdrukking van de patiënt of zijn vertegenwoordiger, gebeurt iedere noodzakelijke tussenkomst van de zorgverlener onmiddellijk in het belang van de gezondheid van de patiënt. De zorgverlener maakt hiervan melding in het patiëntendossier en handelt van zodra dit mogelijk is overeenkomstig de wettelijke bepalingen.

Beloof geen gouden bergen. Een goede informatie omvat ook de reële verwachtingen die men van de voorgenomen ingreep mag hebben. Een medische ingreep heeft immers vrijwel altijd het karakter van een inspanningsverbintenis. Zo is het bij cosmetische en plastisch-chirurgische operaties goed om nog eens expliciet te vermelden dat de chirurg enkel met de middelen en de moderne kennis en kunde die hij bezit het resultaat kan trachten te bekomen wat de patiënt wenst. Er is nimmer een garantie te geven op de resultaten of op een ongestoord verloop.

Bij dubbelzijdige operaties is een absolute symmetrie niet te garanderen. Soms is het noodzakelijk om een aanvullende operatie uit te voeren voor het verkrijgen van een goed eindresultaat. Herhaalde hospitalisatie kan bijkomende ziekenhuiskosten teweegbrengen ten laste van de patiënt.

U kunt dat bijvoorbeeld controleren door hem de informatie in zijn eigen bewoordingen te laten samenvatten. Houd rekening met eventueel aanwezige emotionele, culturele of taalbarrières. Houd rekening met het bevattingsvermogen van de patiënt en informeer hem ruim van tevoren (zodat de patiënt over de nodige bedenktijd beschikt) en bij voorkeur in verschillende vormen.